عاشورا ، دهمین روز از ماه محرم و محرم نیز نخستین ماه در تقویم هجری قمری است و به اعتقاد مسلمانان از جمله ماه‌های حرام است . شهرت این روز نزد شیعیان به دلیل واقعه عاشورای سال ۶۱ هجری قمری است . در این روز حضرت امام حسین بن علی علیه السلام و یاران باوفای ایشان در رویداد کربلا در جنگ با لشکر یزید علیه العنه به شهادت رسیدند و شیعیان در این ماه به عزاداری برای این امام همام و یارانشان می پردازند . سابقه سوگواری و برپایی عزاداری برای حضرت سیدالشهدا علیه السلام به نخستین روزهای بعد از این واقعه جانسوز می‌رسد .
در اربعین این واقعه ، هنگامی که اسیران از شام به سوی مدینه درحرکت بودند ، راه خود را به سمت کربلا تغییر داده و هنگامی که به آن سرزمین رسیدند ، با جابر ابن عبدالله انصاری صحابی پیامبر صلوات الله علیه و تعدادی از افراد خاندان بنی هاشم مواجه شدند ، به سوگواری و نوحه سرایی پرداختند .
سوگواری بر این مصیبت عظما از روز نخست محرم آغاز می‌شود و در ظهر عاشورا به اوج می‌رسد . در غروب و شامگاه عاشورا ، این سوگواری تحت عنوان مراسم شام غریبان ادامه پیدا می‌کند . در روز ۱۲ محرم نیز مراسمی با نام سوم امام علیه السلام انجام می‌شود . این نوع مراسم در روز ۱۶ محرم نیز با نام هفتم امام حسین علیه السلام و ۲۰ صفر با نام اربعین ادامه پیدا می‌کند . مراسم سوگواری سومین امام شیعیان از دیدگاه شیعه اهمیت بسیاری دارد و انجام آن عبادت است . سوگواری محرم در مکان های گوناگون به اشکال گوناگون انجام می‌شود . علاوه بر شیعیان ، این مراسم در میان بعضی غیر‌مسلمانان جهان نیز برگزار می‌شود . سوگواری محرم علاوه بر ابعاد مذهبی ، ابعاد سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی نیز دارد .
امام حسین علیه السلام در ۵۷ سالگى به شهادت رسیدند . مرقد ایشان و برادربزرگوارشان حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام به همراه فرزندان و یاران ایشان در شهر کربلای معلی در کشور عراق قرار دارد. تداوم حیات اسلام مرهون شهادت این امام بزرگوار است . امام حسین علیه السلام ، عشق، فداکاری و گذشت در راه خدا را معنا کردند. واقعه کربلا اگرچه از لحاظ زمانی کوتاه و تنها در یک روز و از صبح تا عصر طول کشید ، اما لحظه لحظه آن درس شهامت ، ایثار و فداکارى ، ایمان و اعتقاد و اخلاص بود . در این روز از طفل شیرخوار تا پیرمرد سالخورده ، به بشریت درس آزادگى مى آموزد. خون هاى مطهر امام حسین علیه السلام و یاران باوفای ایشان به اسلام حیات تازه و دوباره بخشید و زمینه ساز سرنگونی حکومت فاسد امویان گردید.
سوگواری در مدینه ، بزای نخستین مرتبه به پیشگامی ام سلمه همسر پیامبر اسلام صلوات الله علیه انجام شد. در دوران امام پنجم علیه السلام که خود ایشان در کربلا حضور داشتند و امام ششم علیه السلام ، عزاداری به صورت مراسم سالانه انجام می شد. سایر امامان شیعه علیهما سلام نیز در برگزاری مراسم سالانه برای شهدای کربلا اهتمام می ورزیدند .
شایان توجه است که یکی از مهم ترین دوران عزاداری برای شهدای کربلا ، در قرن چهارم هجری و مقارن با حکومت آل بویه بوده است . در این دوران حکومت‌های شیعی مانند علویان طبرستان ، حمدانیان در شمال عراق ، زیدیان یمن ، فاطمیان در مصر و آل بویه در عراق و هم چنین ایران به قدرت رسیدند . عموم مورخان به برگزاری عزاداری به صورت عمومی در کوچه و خیابان در این دوران اشاره کرده‌اند . در این روز بازارها بسته شده و خرید و فروش انجام نمی گرفت ، حتی در بازارها خیمه برپا می کردند و به عزاداری می پرداختند.
حال با تعدادی از عکس های علیرضا عطاریانی ، نظاره گر مراسم عاشورا در ایران باشیم .